Feliks Stamm

---

Życiorys

Feliks Stamm, syn Augustyna, był wybitnym trenerem bokserskim, którego kariera na trwałe wpisała się w historię polskiego sportu. W latach 20. i 30. XX wieku służył jako podoficer zawodowy Wojska Polskiego. Jako plutonowy w 7. pułku strzelców konnych, w 1924 roku ukończył Podoficerski Kurs Sportowy w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów w Poznaniu. Po ukończeniu kursu, niezwłocznie został przyjęty jako instruktor tejże placówki.

W okresie 1924/1925 szkoła miała okazję prowadzić intensywne ćwiczenia, które przyczyniły się do rozwoju różnych dyscyplin sportowych. W latach 20. Stamm zdobył cenne umiejętności jako trener boksu, a jednocześnie pracował jako instruktor we wschodzących dziedzinach, takich jak walka wręcz, gry zespołowe oraz narciarstwo. Przed rokiem 1929, jego zasługi zostały dostrzegane, w wyniku czego awansował na stopień starszego wachmistrza.

Feliks Stamm pełnił rolę zawodnika, trenera oraz sędziego bokserskiego. Jego zawodnicza kariera w latach 1923–1926 w klubie Pentatlon Poznań obejmowała 13 oficjalnych bitew — 11 zwycięstw, 1 remis i 1 porażkę, a także około 30 walk pokazowych. Pułkownik Jan Baran-Bilewski wspominał o Stammp jako osobie, która już w tak młodym wieku miała bardzo klarowne poglądy na temat boksu:

„zaraz po moim pierwszym wykładzie podszedł do mnie i powiedział, że angielski system narzuca za sztywne reguły, a jego zdaniem każdy powinien boksować zależnie od swoich predyspozycji i temperamentu. Miał wtedy 24 lata, ale wyraźnie wiedział, czego chce”.

Oprócz zadań w Centralnej Wojskowej Szkole Gimnastyki i Sportów, Stamm prowadził zajęcia z pięściarstwa w Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego, a także w klubach takich jak Warta Poznań, AZS Poznań oraz w miejskich ośrodkach wychowania fizycznego. Dodatkowo pełnił funkcję trenera związkowego oraz był szkoleniowcem polskiej kadry olimpijskiej, wspierając zagranicznych trenerów w przygotowaniach do przełomowego oficjalnego meczu międzypaństwowego z Austrią w 1928 roku.

W 1936 roku, Stamm został samodzielnym trenerem polskiej reprezentacji bokserskiej i pełnił tę funkcję przez kolejnych 32 lat, aż do 1968 roku. Jego doświadczenie obejmowało siedem udziałów w igrzyskach olimpijskich i 14 prowadzeń reprezentacji Polski w turniejach o mistrzostwo Europy. Stamm miał na koncie ponad 130 meczów międzypaństwowych, w których stanął w narożniku polskich pięściarzy.

Jako wychowawca i mentor wielu bokserów, Stamm przyczynił się do sukcesów uznanych mistrzów oraz medalistów olimpijskich, takich jak: Szapsel Rotholc, Mieczysław Forlański, Antoni Kolczyński, Zygmunt Chychła, Kazimierz Paździor, Jerzy Kulej, Jan Szczepański, Józef Grudzień, Marian Kasprzyk, Aleksy Antkiewicz, Zbigniew Pietrzykowski, Leszek Drogosz, Tadeusz Walasek, Jerzy Adamski, Artur Olech, Zdzisław Soczewiński oraz Bogdan Węgrzyniak. Dzięki swoim opiekuńczym i ojcowskim instynktom do wychowanków, Stamm zyskał przydomek Papa.

W latach 1945-1958, detaliczne życie Stammpow zaprowadziło go do Bydgoszczy, gdzie mieszkał z małżonką oraz czwórką dzieci, w tym z Ryszardem, który później został nauczycielem wychowania fizycznego w IV Liceum Ogólnokształcącym w Bydgoszczy. Przez pierwsze dwa miesiące prowadził zawodników klubu ZWM Zryw Bydgoszcz, następnie angażując się w drużynę KS Zjednoczeni Bydgoszcz. Na koniec 1946 roku zajął się pozycją szefa wyszkolenia w Polskim Związku Bokserskim w Poznaniu, gdzie dojeżdżał regularnie.

W sezonie 1957/1958 prowadził zespół pięściarzy Astorii Bydgoszcz do awansu do II ligi. Poza działalnością sportową, Stamm również spróbował swoich sił w filmie, odgrywając epizodyczne role w produkcjach takich jak Sprawa do załatwienia (1953) w reżyserii Jana Rybkowskiego oraz Mąż swojej żony (1960) w reżyserii Stanisława Barei.

W 1978 roku, reżyser Krzysztof Rogulski stworzył fabularyzowany film dokumentalny pod tytułem Papa Stamm, w którym rolę głównego trenera odegrał Witek Gałązka. Feliks Stamm odszedł z tego świata, znaleziony na Powązkach Wojskowych w Warszawie, gdzie spoczywa na cmentarzu (kwatera A39-3-9).

Upamiętnienie

Upamiętnienie Feliksa Stamma, wybitnego trenera polskiego boksu, ma miejsce na różne sposoby, które pokazują jego ogromne znaczenie dla sportu w Polsce. Od 1977 roku co roku w Warszawie organizowany jest międzynarodowy Turniej im. Feliksa Stamma, który przyciąga zawodników z całego świata.

W jego hołdzie, wiele ulic w polskich miastach zostało nazwanych jego imieniem. Można je znaleźć w takich miejscowościach jak Lubin, bydgoski Fordon, Toruń, Pruszcz Gdański, Świdnica, Bełchatów, Mosina, a także w rodzinnym Kościanie. Ponadto, patronuje kościańskiemu Zespołowi Szkół nr 3.

W 2000 roku, podczas pierwszej edycji Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie, odsłonięta została Gwiazda na cześć Feliksa „Papy” Stamma, uznanego za najwybitniejszego trenera polskiego boksu.

14 grudnia 2009 roku, w 108. rocznicę urodzin Feliksa, powołano do życia Fundację jego imienia, która wspiera młodych sportowców, takich jak Damian Janikowski, Bartłomiej Jeziorski, Urszula Łętocha oraz Karolina Makul.

W roku 2014 Poczta Polska wydała znaczek pocztowy o nominale 2,35 zł, poświęcony Feliksowi Stammowi, który był częścią serii „Wybitni polscy trenerzy”.

We wrześniu 2017 w warszawskiej Hali Gwardii otwarto Muzeum Boksu jego imienia, które gromadzi pamiątki i informacje o jego działalności oraz wkładzie w rozwój boksu w Polsce.

W 2018 roku Feliks Stamm został uhonorowany tytułem Trenera Stulecia przez kapitułę Nagród Sportowych Polskiego Radia, co potwierdza jego niezwykłe osiągnięcia w tej dziedzinie.

Natomiast 21 maja 2019 roku w Warszawie odsłonięto pomnik Feliksa Stamma, co dodatkowo cementuje jego pamięć oraz wpływ na przyszłe pokolenia bokserów.

Feliks Stamm w filmie

W roku 2024 odbyła się uroczysta premiera filmu Xawerego Żuławskiego zatytułowanego Kulej. Dwie strony medalu. W tej produkcji kluczową rolę trenera odgrywa znakomity aktor Andrzej Chyra, którego występ z pewnością przyciągnie uwagę widzów.

Odznaczenia

Feliks Stamm, znany w polskim sporcie jako wybitny trener, jest również odznaczony licznymi nagrodami i medalami, które potwierdzają jego wkład w rozwój i promocję sportu w Polsce. Poniżej przedstawiamy listę jego najważniejszych odznaczeń:

• Order Sztandaru Pracy II klasy,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1953),
• Brązowy Krzyż Zasługi (przed 1929),
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955).

---

Oceń: Feliks Stamm

---